Het enige dat we pas kunnen ervaren als we sterven, is de dood zelf. Hoewel sommigen van ons het als een simpele transformatie beschouwen, betekent de dood voor veel mensen pijn en verdriet. Zozeer zelfs dat zowel literatuur als kunst vol staan met mythen over onsterfelijkheid en eeuwig leven. Aan de andere kant zitten mythen ook vol met karakters die met de dood worden geassocieerd.
Dood in de Turkse Mythologie
Voor zover bekend is de dood nooit gezien als een absoluut einde in Turkse gemeenschappen. Zowel archaïsche mondelinge tradities als doodsrituelen in Turkse gemeenschappen bevestigen deze verklaring.
De meeste voorwerpen die bewijzen dat de oude Turken in het andere leven geloofden, zijn uit de graven gehaald.
Oude Turken interpreteerden de dood als de ziel die het fysieke lichaam verlaat en naar een ander rijk gaat. Om deze reden begroeven ze de materialen die nuttig konden zijn voor de overledene in de andere wereld, samen met de doden. Als de overledene een krijger was, richtten ze een ruw stenen beeld op, balbal genaamd, rond zijn graf voor elke vijand die hij doodde. Ze geloofden dat de vijanden die door de krijger werden gedood, zijn slaven zouden worden in de andere wereld.
Maar zelfs als de overledene een krijger was die de hemel had gegarandeerd, betekende de dood een periode van strikte rouw voor de Tengrist-Turken. Klaagliederen geschreven voor de doden geven belangrijke aanwijzingen over deze periode.
Tijdens begrafenisceremonies waren de meest voorkomende rituelen voor mannen om hun haar te scheren, hun gezicht of bepaalde delen van hun lichaam te knippen om wat bloed te vergieten. Sommige Turkse gemeenschappen offerden ook dieren. Van deze is de enige traditie die tot op de dag van vandaag bewaard is gebleven, het offeren.
In sommige Turkse moslimgemeenschappen, zowel in Anatolië als in Centraal-Azië, werd de traditie van het offeren na de overledene geïslamiseerd en tot op de dag van vandaag in stand gehouden. In de islamitische versie van de traditie is het doel om het vlees van het geofferde dier aan de buren aan te bieden en om gebeden te vragen voor de overledene.
Soorten Begrafenis en Mummificatie bij Turken
Het meest voorkomende type begrafenis bij oude Turken is inhumatie. In sommige graven werd gezien dat de doden in de hocker-positie werden begraven.
Het is bekend dat naast inhumatie ook begrafenisvormen met sjamanistische elementen en crematie worden beoefend. Crematie lijkt verband te houden met de reinigende kracht van vuur.
Het feit dat de opgraving van de kurgan en grote graven soms maanden duurde en de ongunstige seizoensomstandigheden leidden tot de ontwikkeling van mummificatietechnieken. Daarom werden er veel gemummificeerde lijken gevonden in de Scythische, Hun en Göktürk-graven.
De mummificatietraditie werd ook in latere jaren beoefend. Het is bekend dat sommige staatslieden in de Seltsjoeken en in de vroege perioden van het Ottomaanse rijk werden gebalsemd.1
Aldacı Han en Zijn Helpers
Aldacı is de naam van een mythologische entiteit die wordt geassocieerd met de dood in de Turkse mythologie. De troepen onder zijn bevel staan bekend als “Helper Aldacı”. In dit geval wordt de belangrijkste aldacı “Aldacı Han” genoemd.
Aldacı Han kan kort worden gedefinieerd als de entiteit die overeenkomt met de engel des doods in Turkse en Altaïsche mythen. Er moet echter worden opgemerkt dat deze definitie enigszins ontbreekt, aangezien Tengrist-Turken het concept van engelen in de huidige betekenis niet hebben.
De missie van Aldacı Han, waarvan wordt aangenomen dat hij is gestuurd door Erlik, de god van de onderwereld, is om de zielen te nemen van degenen wier tijd van overlijden is aangebroken.
Aldacı Han wordt afgebeeld als een antropomorfe mannelijke figuur, gekleed in lange zwarte kleding, die angst inboezemt waar hij ook gaat, meedogenloos en sterk, rijdend op een zwart paard, in tegenstelling tot de hedendaagse engel des doods en Azrael-personages.
Volgens het Turkse geloof vindt de dood op twee manieren plaats. Bij het eerste type dood ontvangt Erlik de ziel van de persoon via de Aldacı Han, die hij naar de aarde stuurt. Deze vorm van overlijden wordt vroegtijdig overlijden genoemd. De helpers van Aldacı Han zijn de voorouders van de persoon wiens ziel werd weggenomen.
De enige manier om een vroegtijdige dood te voorkomen was door een dier te offeren en Erliks hart te winnen.
Het tweede type overlijden is tijdig overlijden. Bij dit soort overlijden heeft de persoon lang genoeg geleefd en nu is het tijd om verder te gaan naar het andere rijk. Afhankelijk van hoe iemands ziel in deze wereld leeft, zal het ofwel opstijgen naar Uçmag (hemel) of afdalen naar Tamu (hel) en in dienst treden van Erlik en Aldacı Han.
Dag van de Geesten
Terwijl het rouwproces doorging in het huis waar Aldacı Han binnenkwam, probeerden de mensen van het huis zichzelf te beschermen tegen de geesten. Hiervoor werden thuis enkele veranderingen aangebracht en werden in het verleden zuiveringsrituelen toegepast.
Volgens de Turkse mythologie zouden de helpers van Aldacı Han nog een tijdje ronddwalen in en rond het huis van de doden. Deze periode werd algemeen aanvaard als 40 dagen voor sterfgevallen door volwassenen en 7 dagen voor sterfgevallen door kinderen. Gedurende deze tijd zijn er geen bezittingen uit het huis gehaald.2
In sommige regio’s werd het huis aan het einde van deze periode met jeneverbessentakken bestoken, vergezeld van een sjamaan, om boze geesten uit het huis te verdrijven.3
Tegelijkertijd bad de sjamaan en speelde hij drums om boze geesten het huis te laten verlaten. Als werd vastgesteld dat de ziel van de overledene het huis niet wilde verlaten, suggereerde en begeleidde de sjamaan de ziel.
Jean-Paul Roux verklaarde dat in Turkse gemeenschappen dat vuur als heilig wordt beschouwd, familieleden van de doden werden gezuiverd door in het verleden tussen twee vuren door te gaan.4
Nadat de geesten uit het huis waren verdreven, boden de familieleden van de doden de buren eten en drinken aan. Die dag heette Spirits Day en iedereen bad goed voor de overledene.
- “İslamiyetten Önce Türklerde Ölüm Anlayışı ve Defin Yöntemleri”, İbrahim ONAY, Gümüşhane Üniversitesi, Sosyal Bilimler Elektronik Dergisi, Ocak 2013[↩]
- “Türk Söylence Sözlüğü“, Deniz KARAKURT[↩]
- “Eski Türk Dini Tarihi”, Abdülkadir İNAN, ISBN: 978-6056600975[↩]
- “La Mort Chez Les Peuples Altaïques Anciens Et Médiévaux”, Jean-Paul ROUX, ISBN: 978-2720002274[↩]