"Halfdan was hier!" Ongeveer 11 eeuwen geleden sneed een Viking-soldaat deze op de Hagia Sophia

Rond de 10e eeuw… Een Viking-soldaat die de Hagia Sophia bezocht, kerfde deze woorden op de marmeren borstweringen: “Halfdan was hier!”

Viking-invallen op eilanden en dorpen in het noordoosten van Engeland aan het einde van de achtste eeuw waren het begin van het Vikingtijdperk. In de negende eeuw bereikten enkele Vikingen die zich buiten Scandinavië begonnen te verspreiden zelfs de kusten van IJsland en Duitsland.

In de 10e eeuw trokken de Vikingen naar Normandië in West-Europa, en in Oost-Europa verspreidden ze zich naar de Zwarte Zee op de lijn die ten westen van het huidige Rusland valt, ten oosten van Oekraïne en Wit-Rusland.¹

De prestaties van Viking-krijgers waren in heel Europa bekend. In feite was de Oost-Romeinse keizer Basileios II, die genoeg had van de ontrouw van zijn eigen soldaten, zo onder de indruk van de vaardigheden van de Viking-krijgers dat hij besloot om zijn persoonlijke bewakers uit hen te kiezen. Deze huurlingen, de Varangiaanse bewakers genoemd, waren gestationeerd in Constantinopel (het huidige Istanbul) en namen deel aan de oorlogen.²

Vikingsoldaten die jarenlang in Istanbul verbleven, keerden grotendeels rijk terug naar hun thuisland. Daarom waren er veel mensen die bewakers wilden worden in Byzantium. Onder de Viking-soldaten die in Constantinopel waren gestationeerd, bevond zich de toekomstige koning van Noorwegen, Harald III (Haraldr Sigurðarson).

Halfdan, waarschijnlijk een van de duizenden Vikingsoldaten die in Constantinopel woonden, bezocht de Hagia Sophia op een dag niet voor niets. Zijn doel is onbekend. Maar het is bekend dat het christendom in die tijd niet gebruikelijk was onder de Vikingen. Misschien was hij nieuwsgierig naar de binnenkant van dit enorme, wereldberoemde gebouw en wilde hij het van dichtbij zien.

Hagia Sophia
Beschouwd als een van de belangrijkste symbolen van de Byzantijnse architectuur, werd de Hagia Sophia gebouwd door de Oost-Romeinse keizer Justinianus I. De hoogte van de kathedraal, die in 537 na Christus werd voltooid, is ongeveer 55 meter. 983 jaar lang was het de grootste kathedraal ter wereld. Na de Vierde Kruistocht werd de Hagia Sophia een tijdlang gebruikt als katholieke kathedraal. In 1453, toen de Ottomanen Constantinopel veroverden, werd het omgebouwd tot een moskee. De bouwstijl van de Hagia Sophia heeft ook een grote invloed gehad op Ottomaanse architecten, en sinds het einde van de 15e eeuw zijn veel moskeeën in een vergelijkbare stijl gebouwd. De Hagia Sophia werd in 1935 door de Republiek Turkije omgebouwd tot museum en veel historische artefacten werden beschermd.

De Viking-soldaat moet zich zo verveeld hebben in de kerk dat hij om de een of andere reden iets in de marmeren borstweringen heeft gekerfd. De Byzantijnen, die de runen niet kenden, begrepen niets van wat er geschreven stond. Zelfs tijdens de Ottomaanse periode werd aangenomen dat deze inscripties eenvoudige marmerscheuren waren en dat er niet mee werd gerommeld. In 1964 werd echter duidelijk dat de regels eigenlijk runenalfabetten waren en werd er onderzoek gestart.

Sommige letters waren in de tussenliggende 1000 jaar gewist. Daarom kon de tekst niet volledig worden gelezen. Er werd echter gedetailleerd onderzoek gedaan en er werd gesteld dat de tekst zoiets betekende als “Halfdan was hier” of “Halfdan sneed deze runen”.

Er is niets definitiefs bekend over de identiteit of rang van Halfdan. Het is echter duidelijk dat hij zijn naam in de geschiedenis heeft geëtst, zij het op een grove manier.

De tekst bestaat nog steeds op de tweede verdieping van de Hagia Sophia. Beschermd met transparant plastic, staat de tekst in het middelpunt van de belangstelling bij degenen die het verhaal kennen.