De Vindolanda-fallus, opgegraven in het noorden van Engeland, is volgens een nieuwe studie misschien wel de oudst bekende houten dildo.
Het onderzoeksartikel, onlangs online gepubliceerd in Antiquity door Cambridge University Press, bespreekt nieuwe mogelijkheden voor waar de Vindolanda-fallus voor zou kunnen zijn gebruikt.1
De Vindolanda-fallus werd in 1992 opgegraven op de archeologische vindplaats Vindolanda in de provincie Northumberland, samen met een set schoenen en kledingaccessoires in een greppel. Toen het werd ontdekt, dacht men daarom dat het een soort stopgereedschap was. Maar de nieuwe studie laat zien dat dit misschien niet zo is.
Gelegen net ten zuiden van Hadrian’s Wall, bleven Vindolanda en zijn omgeving ongeveer 285 jaar onder Romeinse heerschappij vanaf 85 na Christus.2
De houten fallus, die zo’n 30 jaar na zijn ontdekking opnieuw tot in detail is onderzocht, kan volgens de onderzoekers inderdaad als seksueel speeltje zijn gebruikt.
Er werd gezegd dat de Vindolanda-fallus ongeveer 16 cm lang was en gemaakt was van essenhout. Er wordt echter geschat dat de lengte van het object in de loop van de tijd kan zijn ingekort als gevolg van krimp. Het is niet bekend of er symbolische redenen zijn om essenhout als materiaal te kiezen.
Een van de co-auteurs van de studie, archeoloog Rob Collins van de Universiteit van Newcastle, vertelde ULUKAYIN:
“Het is mogelijk dat de es een bepaalde symbolische waarde of associatie had in de Romeinse cultuur. In ons artikel wijzen we bijvoorbeeld op de associatie van de es met bepaalde goden. Aangezien het Romeinse rijk echter veel verschillende lokale culturen omvatte en het Romeinse leger een mengpunt was voor mensen van verschillende culturen, kunnen we niet uitsluiten dat de es verschillende associaties had met verschillende culturen. Het kan een symbolische houtkeuze zijn geweest, of misschien niet. Helaas kunnen we niet zeker zijn.”
En hij voegde eraan toe: “Es is echter ook een veelgebruikte houtsoort om handvatten of stelen van gereedschap te maken. Volwassen es kan erg sterk en slijtvast zijn. In het geval van dit object was het een jonge es, wat betekent dat hij waarschijnlijk niet zo hard zal zijn, en dat kan hem eigenschappen hebben gegeven die wenselijk zijn voor het gebruik ervan.”
Hoewel er al veel fallusbeeldjes en reliëfs zijn gevonden, is het object volgens de studie het enige levensgrote houten exemplaar onder de Romeinse fallische kunstwerken.
Rob Collins vertelde CNN dat het object een seksueel speeltje zou kunnen zijn. Op basis van Romeinse literatuur en kunst zei hij dat ze al wisten dat de Romeinen dildo’s gebruikten.3
De onderzoekers benadrukken echter dat het object in kwestie mogelijk ook is gebruikt voor onmenselijke doeleinden, zoals marteling en het versterken van de dominantie over slaven, in plaats van seksueel genot en passie.
Er zijn tekenen van herhaald contact aan beide uiteinden van de fallus
Het feit dat de uiteinden van het object gladder zijn dan de andere delen, wordt beschouwd als een belangrijke aanwijzing om conclusies te trekken over waarom het mogelijk is gebruikt. Volgens de studie geeft dit aan dat beide uiteinden van het object worden afgeschuurd en gladgestreken door herhaald contact.
Volgens de onderzoekers was de fallus mogelijk een ritueel voorwerp dat door de Romeinen werd aangeraakt om het kwaad af te weren en geluk te brengen. De studie merkt op dat dit een veel voorkomend ritueel was onder de Romeinen.
Een andere mogelijkheid is dat de fallus werd gebruikt als stamper om dingen te vermalen. In dit geval wordt geschat dat de fallus ook een symbolische bescherming bood aan het vermalen of geroerde ding.
Professor Allison Glazebrook, die zich richt op de Griekse sociale en culturele geschiedenis, gender en seksualiteit, vertelde ULUKAYIN:
“Ik heb begrepen dat de fallus van Vindolanda geen specifieke context heeft en dat maakt de interpretatie daarom moeilijk. De drie gereconstrueerde gebruiken door de auteurs klinken allemaal redelijk. Het gebruik ervan als aanvulling op een standbeeld of ingevoegd in een muur zou in aanmerking komen als apotropisch gebruik.”
“De fallus was een belangrijk symbool van kracht voor zowel Grieken als Romeinen en die kracht gaf het beschermende krachten, waaronder het afweren van het boze oog. In de Romeinse wereld verschijnen fallussen in reliëfsteengravures op gebouwen, als metalen hangers en bedels voor sieraden en windgong, maar ook in schilderijen binnenshuis met dit doel voor ogen. De kracht werd ook overgedragen op andere dingen en dus zou het gebruik ervan als stamper de werkzaamheid van de stof die wordt gemalen kunnen vergroten.“
“De meest controversiële interpretatie is waarschijnlijk het gebruik ervan als seksspeeltje, maar de literatuur bevestigt het bestaan van dergelijke objecten in de Griekse en Romeinse cultuur en daarom is het belangrijk om dit mogelijke gebruik te overwegen en te bespreken. Het is de grootte van de vondst die deze laatste suggestie mogelijk maakt. Het zijn ook de grootte en het materiaal, hout, dat niet goed bewaart, die de vondst uniek maken. De veiligste interpretatie zou de eerste suggestie zijn, dat het oorspronkelijk aan een muur of standbeeld was bevestigd. Voor elke interpretatie zijn er naast ondersteuning enkele nadelen.”
- “Touch wood: luck, protection, power or pleasure? A wooden phallus from Vindolanda Roman fort“, Rob COLLINS & Rob SANDS, Cambridge University Press, Antiquity, February 20, 2023[↩]
- “Vindolanda Guide: The Home of Britain’s Finest Treasures”, Andrew BIRLEY & Robin BIRLEY, Roman Army Museum Publications, ISBN: 9781873136591[↩]
- Amarachi ORIE, CNN, February 20, 2023[↩]