Door de menselijke geschiedenis heen hebben weinig dranken zoveel culturele en spirituele betekenis gehad als wijn. Wijn staat al sinds de oudheid centraal in rituelen, vieringen en sociale banden. Meer dan alleen een drankje is wijn een symbool geworden dat de geest en identiteit van een gemeenschap weerspiegelt. Deze heilige drank heeft een belangrijke rol gespeeld bij veel evenementen, van oogstfeesten tot religieuze ceremonies. In deze context zijn in de loop van de tijd in veel beschavingen mythologische figuren ontstaan die verband houden met wijn.
Aguna
Aguna, ook bekend als Anguna, kan worden beschouwd als een van de wijngoden in de Kaukasus. Hij wordt geassocieerd met de overvloed, vruchtbaarheid en spirituele betekenis van wijn in de Georgische cultuur. In mythologische teksten wordt Aguna vaak afgebeeld als de beschermer van wijngaarden. Vooral in regio’s in West-Georgië, zoals Guria en Lechkhumi, bestaan rituelen en ceremonies gewijd aan Aguna al lange tijd.
Het feit dat het woord “angur” in de Perzische taal “druif” betekent, duidt op culturele en taalkundige verbanden tussen de Georgische mythologie en de Perzische cultuur.1
Amphictyonis
Amphictyonis, of Amphictione, was een intrigerende figuur in de oude Griekse mythologie. Als godin van de wijn en de vriendschap speelde ze een belangrijke rol in het culturele leven van het oude Griekenland. Stel je voor dat je in Delphi bent, een bruisend centrum van religieuze activiteit, waar Amphictyonis werd geëerd. Alleen al haar naam suggereert een samenkomen, een eenheid, en dat is precies wat wijn deed in de Griekse samenleving. Of het nu ging om een informeel drankje of een groots symposium, Amphictyonis was de goddelijke kracht achter deze bijeenkomsten, die gastvrijheid en kameraadschap bevorderde.
Naast alleen de wijn was Amphictyonis ook de godin van symposia, die levendige Griekse drinkpartijen waar de knapste geesten debatteerden over filosofie, politiek en poëzie. Dit waren meer dan louter sociale evenementen. Het waren intellectuele feesten, en Amphictyonis zorgde ervoor dat de wijn precies goed vloeide om de ideeën en gesprekken op gang te houden. In wezen ging het haar niet alleen om het drankje zelf, maar ook om de ervaringen en verbindingen die het mogelijk maakte.
Ash
Ash, ook wel de Egyptische god van de wijn en de oases genoemd, is een minder bekende godheid in de oude Egyptische mythologie. Hij werd beschouwd als de bewaker van de westelijke woestijn en zijn kostbare oases, die van vitaal belang waren voor het leven en het levensonderhoud. De connectie van Ash met wijn komt voort uit zijn rol als beschermer van deze vruchtbare streken waar druiven werden verbouwd en wijn werd geproduceerd.
In de oude Egyptische samenleving vertegenwoordigden de oases een toevluchtsoord en een bron van leven te midden van de barre woestijn. Ash, als de god die toezicht hield op deze gebieden, werd geassocieerd met de overvloed en vruchtbaarheid die ze opleverden, inclusief de productie van wijn. Deze associatie maakte hem tot een symbool van welvaart en feest, aangezien wijn een belangrijke rol speelde in zowel religieuze rituelen als het dagelijkse leven in Egypte.
Ceraon
Ceraon is misschien niet zo bekend als sommige andere goden, maar zijn rol in de Griekse mythologie is fascinerend. Hij was de halfgod van het mixen van wijn, wat misschien eenvoudig klinkt, maar eigenlijk een cruciaal aspect was van de Griekse drinkcultuur. De Grieken mengden hun wijn vaak met water om de sterkte ervan te matigen, waardoor deze geschikter werd voor langdurige discussies en gezelligheid.
Door toezicht te houden op deze praktijk zorgde Ceraon ervoor dat wijn op een evenwichtige en beschaafde manier werd genoten. Deze gematigdheid weerspiegelde de bredere Griekse waarden van harmonie en zelfbeheersing. In zekere zin was Ceraon de bewaker van bedachtzaam, verantwoord drinken, en bevorderde hij een waardering voor wijn die verder ging dan louter dronkenschap.
Dionysus
Dionysus, een van de prominente wijngoden in de Griekse mythologie, is een figuur met een enorme complexiteit en charme. Hij wordt vaak afgebeeld als een jeugdige en verwijfde god, die de extatische en transformerende kracht van wijn belichaamt. Geboren uit de dij van Zeus, is zijn oorsprongsverhaal alleen al voldoende om tot de verbeelding te spreken. Zijn volgelingen, de Maenaden of Bacchanten, stonden bekend om hun wilde, extatische aanbidding, waarbij dans, muziek en natuurlijk veel wijn betrokken waren.
Dionysus vertegenwoordigt zowel de vreugde als de chaos die wijn kan brengen. Zijn festivals gingen, net als de Dionysia, niet alleen over drinken. De mensen vierden de menselijke creativiteit en het vermogen tot transformatie. Wijn werd, onder de invloed van Dionysus, een kanaal voor het onderzoeken van diepere waarheden en het ervaren van het leven in zijn meest levendige en chaotische vormen.
Bacchus
Bacchus, de Romeinse tegenhanger van Dionysus, was de god van de wijn, de vruchtbaarheid en extatische feesten. De Bacchanalia, festivals gewijd aan Bacchus, waren legendarisch en stonden bekend om hun wilde, ongeremde feestvreugde. Stel jezelf voor op een van deze eeuwenoude feesten, met muziek, dans en een overvloed aan wijn. Het was een viering van de geneugten en vrijheden van het leven.
Bacchus ging niet alleen over feesten. Zijn mythologie is rijk aan thema’s van transformatie en bevrijding. Hij werd gezien als een god die mensen kon bevrijden van hun dagelijkse zorgen en maatschappelijke normen, en hen aanmoedigde hun ware zelf te omarmen. De dualiteit van wijn als sociaal smeermiddel en als mystieke ervaring wordt perfect belichaamd in Bacchus. Hij vertegenwoordigt de vreugde en chaos die wijn kan brengen en weerspiegelt onze eigen complexe relatie met deze eeuwenoude drank.
Du Kang
Du Kang, gecrediteerd als de legendarische uitvinder van wijn in de Chinese mythologie, heeft een verhaal dat resoneert met de charme van oude ontdekkingen. Volgens de legende stuitte Du Kang per ongeluk op het fermentatieproces, wat leidde tot de creatie van wijn. Deze toevallige ontdekking had een diepgaande impact op de Chinese cultuur, waar wijn een symbool werd van feest en gastvrijheid.
De erfenis van Du Kang strekt zich uit tot de Chinese literatuur en geschiedenis. Hij wordt vaak genoemd in klassieke poëzie en symboliseert de vreugde en het verdriet die wijn kan brengen. Zijn naam is synoniem geworden voor wijn van hoge kwaliteit, wat de diepe waardering voor deze drank in de Chinese samenleving weerspiegelt. Wijn is, in de context van het verhaal van Du Kang, niet alleen een drankje, maar een culturele schat.
Hathor
Hathor, een oude Egyptische godin, is een fascinerende figuur die geassocieerd wordt met liefde, schoonheid, muziek en bedwelming. Hathor, vaak afgebeeld met de hoorns van een koe, was een verzorgende en vreugdevolle godheid die de mensen geluk en feest bracht. Ze was nauw verbonden met de productie en consumptie van wijn, die een belangrijke rol speelde in het Egyptische religieuze en sociale leven.
De festivals van Hathor waren levendige evenementen vol muziek, dans en drank, die haar rol als godin van feest en vrolijkheid weerspiegelden. Wijn stond centraal bij deze vieringen en symboliseerde de zegeningen van Hathor en de geneugten van het aardse leven. Haar associatie met wijn onderstreept het belang ervan in de oude Egyptische cultuur, waar het niet alleen een bron van vreugde was, maar ook een middel om verbinding te maken met het goddelijke en de cycli van het leven en de natuur te vieren.
Liber
Liber, de Romeinse god van de wijnbouw en de vrijheid, deelt veel eigenschappen met Bacchus. Als godheid van de landbouw en vruchtbaarheid was Liber cruciaal voor het succes van de druivenoogsten en de productie van wijn. Het Liberalia-festival vierde zijn invloed met rituelen en festiviteiten die de vreugde en vrijheid onderstreepten die wijn kon brengen.
In de Romeinse cultuur vertegenwoordigde Liber meer dan alleen de agrarische aspecten van wijn. Hij symboliseerde de bevrijdende effecten van wijn, het vermogen ervan om sociale banden te bevorderen en het genot van het leven te vergroten. Zijn dubbele rol als god van vruchtbaarheid en vrijheid benadrukt de onderlinge verbondenheid van landbouwsucces en sociaal welzijn, en weerspiegelt het belang van wijn in zowel de publieke als de privésfeer van het Romeinse leven.
Siduri
Siduri, een personage uit het Gilgamesj-epos, is een wijze herbergier die wijze advies geeft aan de held Gilgamesj tijdens zijn zoektocht naar onsterfelijkheid. Ze raadt hem aan zijn streven naar het eeuwige leven op te geven en in plaats daarvan de eenvoudige geneugten van de wereld te omarmen, inclusief het genieten van wijn en goed gezelschap.
Siduri’s wijsheid benadrukt de oude Mesopotamische kijk op wijn als een bron van troost en plezier in het licht van de onzekerheden van het leven. Haar rol als gastvrije en inzichtelijke figuur belichaamt de culturele waarden van haar tijd, waarin wijn niet alleen werd gekoesterd vanwege de bedwelmende effecten, maar ook vanwege het vermogen om mensen samen te brengen en momenten van vreugde en reflectie te bieden.
Silenus
Silenus, een metgezel en mentor van Dionysus in de Griekse mythologie, wordt vaak afgebeeld als een joviale, dronken figuur die de wilde en chaotische aspecten van wijn vertegenwoordigt. Ondanks zijn voortdurende staat van dronkenschap staat Silenus ook bekend om zijn diepgaande wijsheid en profetische vermogens, die het complexe karakter van wijn als zowel bevrijdend als verhelderend belichamen.
De verhalen van Silenus gaan vaak over thema’s als transformatie en de samensmelting van sterfelijke en goddelijke rijken. Zijn associatie met Dionysus onderstreept de diepe verbinding tussen wijn en het goddelijke, waar wijn werd gezien als een middel om toegang te krijgen tot grotere waarheden en om het volledige potentieel van het leven te ervaren. De wijsheid van Silenus dient, ondanks zijn dronkenschap, als een herinnering aan de verborgen diepten en inzichten die wijn kan onthullen.
- Georgia, the Cradle of Wine. Georgian Folklore Magazine[↩]