In de stad Chełm in het zuidoosten van Polen is een middeleeuws ‘vampiergraf’ ontdekt. De ontdekking werd op 12 september 2024 via Facebook openbaar gemaakt door de Monumentenconservator van het woiwodschap Lublin.
Het interessante graf, opgegraven tijdens restauratiewerkzaamheden in het Paleis van de Uniate Bisschoppen, dat deel uitmaakt van een historisch kathedraalcomplex, werd het middelpunt van de aandacht van zowel archeologen als antropologen. Analyses die zijn uitgevoerd op de bevindingen, die de “anti-vampier”-praktijken van die periode weerspiegelen in termen van de manier waarop het werd begraven, laten zien dat het graf teruggaat tot de 13e eeuw.
Een ander interessant kenmerk van het “vampiergraf” is dat het resten bevat die volledig uit kinderskeletten bestaan. Volgens de onderzoeken die door archeologen zijn gedaan, werd een van de kinderen in het graf onthoofd en met het gezicht naar beneden in het graf gelegd. Men denkt dat dit een gewoonte was om te voorkomen dat het kind na zijn dood weer tot leven zou komen en het graf zou verlaten.
Een andere praktijk die erop gericht was om wederopstanding te voorkomen, was het bedekken van het lichaam met zware stenen. Dergelijke praktijken, die in heel Europa gebruikelijk zijn, laten zien dat mensen in die tijd ernstige zorgen hadden over het hiernamaals en erg bang waren voor het idee van “de wederopstanding van de doden”. In feite bestaat er geen twijfel over dat dergelijke begrafenispraktijken verweven waren met de vampiermythen die wijdverspreid waren onder de mensen.
Dr. Stanisław Gołub, die de opgravingen leidde, stelt dat beide kinderen zonder kist in het graf werden gelegd en dat er geen klassieke grafgiften werden gebruikt tijdens deze begrafenis. Dit is belangrijk bewijs dat het graf ongewoon is. Het wekt de indruk dat de kinderen buiten het zicht van het publiek werden begraven, meestal voor rituele of strafdoeleinden. Met name de afwezigheid van een bekende begraafplaats in de buurt van de kathedraal suggereert dat het gebied werd gebruikt voor “geheime” of onofficiële begrafenissen.
Volgens onderzoekers zijn deze bevindingen meer dan alleen een archeologische ontdekking, maar kunnen ze ook worden beschouwd als een weerspiegeling van de angst voor de dood, bovennatuurlijke overtuigingen en sociale uitsluiting in de menselijke geschiedenis. De bevindingen zijn van groot belang, vooral om te bewijzen hoe krachtig vampiermythen zijn onder het publiek en hoe dergelijke rituelen diepe sporen achterlaten in het sociale onderbewustzijn. Terwijl angst voor vampiers nu de basis is van gotische literatuur en fantasyfilms, waren deze overtuigingen veel serieuzere elementen voor middeleeuwse samenlevingen.
Onderzoekers vonden ook kuilen rond het graf waar palen werden geplaatst om het lichaam op zijn plaats te houden en om te zien of het was opgestaan.
In voorgaande jaren werden soortgelijke begraafplaatsen gevonden in Polen en werden er verschillende bewijzen van anti-vampierpraktijken verkregen in deze gebieden.
Vampiergeloof in Europa
Vampiergeloof in middeleeuws Europa werd gevormd door de interactie van culturele, sociaaleconomische en psychologische factoren. Geloof in een hiernamaals en dat zielen rusteloos konden zijn en wraak konden nemen, waren de belangrijkste elementen die de angst voor vampiers voedden. Moeilijke omstandigheden zoals epidemieën, oorlogen en hongersnood vergrootten de zorgen van mensen over mogelijke wederopstandingen na de dood, wat de weg vrijmaakte voor de verspreiding van vampiermythen.
De kerk speelde ook een belangrijke rol in de verspreiding van vampiermythen. Binnen het kader van de christelijke theologie, als een lijk niet correct werd begraven, creëerde de rusteloosheid van zijn ziel een diepe bezorgdheid in de samenleving dat de doden zouden opstaan en de levenden kwaad zouden doen.
Bewijs voor anti-vampierpraktijken wordt meestal verkregen uit graven. Zo zijn bijvoorbeeld het onthoofden van de doden, het plaatsen van zware stenen op het lijk, het spietsen van de lijken met palen of het plaatsen van een sikkel op de keel van de overledene de meest voorkomende praktijken om te voorkomen dat de doden het graf verlaten.