W historii ludzkości niewiele napojów miało tak duże znaczenie kulturowe i duchowe jak wino. Wino od czasów starożytnych było w centrum rytuałów, uroczystości i więzi społecznych. Wino stało się czymś więcej niż tylko napojem i symbolem odzwierciedlającym ducha i tożsamość społeczności. Ten święty napój odgrywał ważną rolę podczas wielu wydarzeń, od dożynek po ceremonie religijne. W tym kontekście postacie mitologiczne związane z winem pojawiły się na przestrzeni czasu w wielu cywilizacjach.
Aguna
Agunę, zwaną także Anguną, można uważać za jednego z bogów wina na Kaukazie. Kojarzony jest z obfitością, płodnością i duchowym znaczeniem wina w kulturze gruzińskiej. W tekstach mitologicznych Aguna jest często przedstawiana jako obrończyni winnic. Szczególnie w regionach zachodniej Gruzji, takich jak Guria i Lechkhumi, rytuały i ceremonie poświęcone Agunie przetrwały przez długi czas.
Fakt, że słowo „angur” w języku perskim oznacza „winogrono”, wskazuje na kulturowe i językowe powiązania mitologii gruzińskiej z kulturą perską.1
Amphictyonis
Amphictyonis, czyli Amphicione, była intrygującą postacią w starożytnej mitologii greckiej. Jako bogini wina i przyjaźni odegrała znaczącą rolę w życiu kulturalnym starożytnej Grecji. Wyobraź sobie, że jesteś w Delfach, tętniącym życiem centrum działalności religijnej, gdzie uhonorowano Amphictyonisa. Samo jej imię sugeruje zjednoczenie, zjednoczenie, co jest dokładnie tym, czego wino dokonało w greckim społeczeństwie. Niezależnie od tego, czy było to zwykłe drinki, czy wielkie sympozjum, Amphictyonis była boską siłą stojącą za tymi spotkaniami, promującą gościnność i koleżeństwo.
Oprócz wina Amphictyonis była także boginią sympozjów, tętniących życiem greckich imprez alkoholowych, podczas których najtęższe umysły debatowały nad filozofią, polityką i poezją. To były coś więcej niż zwykłe wydarzenia towarzyskie. Były to intelektualne uczty, a Amphictyonis dbał o to, aby wino płynęło tak, aby pomysły i rozmowy płynęły dalej. W istocie nie chodziło jej tylko o sam napój, ale o doświadczenia i połączenia, które dzięki niemu zapewniał.
Ash
Ash, czasami nazywany egipskim bogiem wina i oaz, jest mniej znanym bóstwem w mitologii starożytnego Egiptu. Uważany był za strażnika zachodniej pustyni i jej cennych oaz, niezbędnych do życia i utrzymania. Związek Asha z winem wynika z jego roli obrońcy żyznych regionów, gdzie uprawiano winogrona i produkowano wino.
W starożytnym egipskim społeczeństwie oazy reprezentowały sanktuarium i źródło życia pośród surowej pustyni. Ash, jako bóg nadzorujący te tereny, został skojarzony z zapewnianymi przez nie obfitościami i płodnością, w tym z produkcją wina. To skojarzenie uczyniło go symbolem dobrobytu i świętowania, ponieważ wino odgrywało znaczącą rolę zarówno w rytuałach religijnych, jak i życiu codziennym w Egipcie.
Ceraon
Ceraon może nie jest tak znany jak inne bóstwa, ale jego rola w mitologii greckiej jest fascynująca. Był półbogiem mieszania wina, co może wydawać się proste, ale w rzeczywistości stanowiło kluczowy aspekt greckiej kultury picia. Grecy często mieszali wino z wodą, aby złagodzić jego moc, dzięki czemu lepiej nadawało się do długich dyskusji i spotkań towarzyskich.
Nadzorując tę praktykę, Ceraon zadbał o to, aby wino było spożywane w zrównoważony i cywilizowany sposób. Umiar ten odzwierciedlał szersze greckie wartości, takie jak harmonia i samokontrola. W pewnym sensie Ceraon był strażnikiem przemyślanego, odpowiedzialnego picia, promując uznanie dla wina wykraczające poza zwykłe odurzenie.
Dionizos
Dionizos, jeden z najważniejszych bogów wina w mitologii greckiej, to postać o ogromnej złożoności i uroku. Często jest przedstawiany jako młody i zniewieściały bóg, ucieleśniający ekstatyczną i przemieniającą moc wina. Urodzony z uda Zeusa, sama historia jego pochodzenia wystarczy, aby pobudzić wyobraźnię. Jego wyznawcy, menady, czyli bachantki, byli znani z dzikiego, ekstatycznego kultu, który obejmował taniec, muzykę i oczywiście dużo wina.
Dionizos reprezentuje zarówno radość, jak i chaos, jaki może przynieść wino. Jego święta, podobnie jak Dionizje, nie polegały tylko na piciu. Ludzie świętowali ludzką kreatywność i zdolność do transformacji. Wino pod wpływem Dionizosa stało się środkiem do odkrywania głębszych prawd i doświadczania życia w jego najbardziej żywych i chaotycznych formach.
Bachus
Bachus, rzymski odpowiednik Dionizosa, był bogiem wina, płodności i ekstatycznych uroczystości. Bachanalia, święta poświęcone Bachusowi, były przedmiotem legend, znanych z dzikiej, nieskrępowanej hulanek. Wyobraź sobie siebie na jednej z tych starożytnych przyjęć, przy muzyce, tańcu i dużej ilości wina. Było to święto przyjemności i wolności życia.
Bachusowi nie chodziło tylko o imprezowanie. Jego mitologia jest bogata w tematykę transformacji i wyzwolenia. Był postrzegany jako bóg, który może uwolnić ludzi od codziennych zmartwień i norm społecznych, zachęcając ich do przyjęcia swojego prawdziwego ja. Dwoistość wina jako środka społecznego i doświadczenia mistycznego jest doskonale ucieleśniona w Bachusie. Reprezentuje radość i chaos, jakie może przynieść wino, odzwierciedlając naszą złożoną relację z tym starożytnym napojem.
Du Kang
Du Kang, uznawany za legendarnego wynalazcę wina w mitologii chińskiej, ma historię, która rozbrzmiewa urokiem starożytnych odkryć. Legenda głosi, że Du Kang przez przypadek natknął się na proces fermentacji, który doprowadził do powstania wina. To nieoczekiwane odkrycie wywarło głęboki wpływ na chińską kulturę, gdzie wino stało się symbolem świętowania i gościnności.
Dziedzictwo Du Kanga rozciąga się na chińską literaturę i historię. Często wspomina się o nim w poezji klasycznej, symbolizując radość i smutek, jakie może przynieść wino. Jego imię stało się synonimem wysokiej jakości wina, odzwierciedlając głębokie uznanie dla tego napoju w chińskim społeczeństwie. Wino w kontekście historii Du Kanga to nie tylko napój, ale skarb kultury.
Hathor
Hathor, starożytna egipska bogini, to fascynująca postać kojarzona z miłością, pięknem, muzyką i upojeniem. Często przedstawiany z rogami krowy, Hathor był opiekuńczym i radosnym bóstwem, które przynosiło ludziom szczęście i świętowanie. Była ściśle związana z produkcją i spożyciem wina, które odgrywało znaczącą rolę w egipskim życiu religijnym i społecznym.
Festiwale Hathor były tętniącymi życiem wydarzeniami, wypełnionymi muzyką, tańcem i piciem, co odzwierciedlało jej rolę jako bogini święta i zabawy. Wino odgrywało kluczową rolę w tych uroczystościach, symbolizując błogosławieństwa Hathor i przyjemności ziemskiego życia. Jej skojarzenie z winem podkreśla jego znaczenie w kulturze starożytnego Egiptu, gdzie było ono nie tylko źródłem radości, ale także środkiem łączenia się z boskością i celebrowania cykli życia i natury.
Liber
Liber, rzymski bóg uprawy winorośli i wolności, ma wiele cech wspólnych z Bachusem. Jako bóstwo rolnictwa i płodności Liber odegrał kluczową rolę w powodzeniu zbiorów winogron i produkcji wina. Festiwal Liberalia celebrował jego wpływ rytuałami i uroczystościami, które podkreślały radość i wolność, jakie może przynieść wino.
W kulturze rzymskiej Liber reprezentował więcej niż tylko rolnicze aspekty wina. Symbolizował wyzwalające działanie wina, jego zdolność do wzmacniania więzi społecznych i zwiększania radości życia. Jego podwójna rola jako boga płodności i wolności podkreśla wzajemne powiązania sukcesu rolnictwa i dobrobytu społecznego, odzwierciedlając znaczenie wina zarówno w publicznej, jak i prywatnej sferze życia Rzymian.
Siduri
Siduri, postać z Eposu o Gilgameszu, to mądry karczmarz, który udziela mądrych rad bohaterowi Gilgameszowi w jego dążeniu do nieśmiertelności. Radzi mu, aby porzucił pogoń za życiem wiecznym i zamiast tego zajął się prostymi przyjemnościami tego świata, w tym cieszeniem się winem i dobrym towarzystwem.
Mądrość Siduri podkreśla starożytny mezopotamski pogląd na wino jako źródło komfortu i przyjemności w obliczu niepewności życia. Jej rola jako gościnnej i wnikliwej postaci ucieleśnia wartości kulturowe swoich czasów, kiedy wino ceniono nie tylko ze względu na jego odurzające działanie, ale także ze względu na jego zdolność jednoczenia ludzi oraz zapewniania chwil radości i refleksji.
Silenus
Silenus, towarzysz i mentor Dionizosa w mitologii greckiej, jest często przedstawiany jako jowialna, pijana postać, która reprezentuje dzikie i chaotyczne aspekty wina. Pomimo swojego ciągłego stanu odurzenia Silenus jest również znany ze swojej głębokiej mądrości i zdolności proroczych, ucieleśniających złożony charakter wina jako zarówno wyzwalającego, jak i oświecającego.
Opowieści Silenusa często poruszają tematy transformacji i połączenia królestwa śmiertelników i boskości. Jego związek z Dionizosem podkreśla głęboki związek między winem a boskością, gdzie było ono postrzegane jako sposób na dostęp do większych prawd i doświadczenie pełni potencjału życia. Mądrość Silenusa, pomimo jego nietrzeźwości, przypomina o ukrytych głębiach i spostrzeżeniach, jakie może ujawnić wino.
- Georgia, the Cradle of Wine. Georgian Folklore Magazine[↩]