Polonya’nın Wolin adasındaki arkeolojik keşif, 10. yüzyıldan kalma efsanevi Viking kalesi Jomsborg’un varlığı ve nerede olduğuyla ilgili uzun süredir devam eden tartışmaları yeniden alevlendirdi.
| Wolin Wolin Adası, Baltık Denizi’nde, Polonya’nın kuzeybatı kıyılarında yer almaktadır. Berlin’in km kuzeydoğusundaki ada Almanya sınırından yaklaşık 33 km uzaklıktadır. |
Polonya Bilimler Akademisi (Polskiej Akademii Nauk) Arkeoloji ve Etnoloji Enstitüsü’nde bir arkeolog olan Dr. Wojciech Filipowiak, beş yüzyıldan fazla bir süredir tarihçilerin ve Viking araştırmacılarının kafasını karıştıran bir gizemi, potansiyel olarak çözebilecek önemli ipuçları ortaya çıkardı.
Beklenmedik gelişme, Baltık Denizi’nde yer alan pitoresk Wolin adasındaki halka açık bir parkta, bir gözetleme kulesinin inşası sırasında meydana geldi. İşçiler yerin derinliklerine inerken 10. yüzyıldaki bir yerleşim yerinden kaldığı düşünülen kalıntılara rastladılar. Bu bulgular, efsanevi Viking kalesi Jomsborg’un potansiyel varlığına işaret eden ipuçları barındırdığı için arkeoloji camiasında büyük bir heyecan uyandırdı.
Dr. Filipowiak ve ekibi tarafından keşfedilen kalıntılar, uzun süredir gizem ve spekülasyonla örtülü kalmış bir konu olan Viking yaşamının tarihine yeni bir ışık tutuyor. Bu eski uygarlığın fiziksel kalıntıları zamanla toprağa gömülürken bu son bulgular hem araştırmacıların hem de meraklıların hayal gücünü etkileyen geçmiş hakkında daha fazla bilgi edinmemizi sağlıyor.
Kariyerini geçmişin sırlarını çözmeye adayan Dr. Filipowiak, New York Times’a bunun gerçekten heyecan verici bir keşif olduğunu söyledi.1
Wolin Arkeoloji Müzesi tarafından da desteklenen Dr. Filipowiak’ın özenli araştırması şimdiden şaşırtıcı sonuçlar verdi. Ekibin bulduğu ahşap kalıntılar, bölgede 10. yüzyıldan kalma bir kalenin varlığına işaret ediyor.
Jomsborg’un potansiyel keşfinin önemi küçümsenemez. Dr. Filipowiak tarafından toplanan kanıtlar gerçekten de Jomsborg’un yerini gösteriyorsa Viking tarihi anlayışımızda devrim yaratacak ve bu etkili dönemi çevreleyen hakim anlatılara meydan okuyacaktır. Keşif, Viking kültürünün derinliklerini keşfetmeye hevesli tarihçilerin, arkeologların ve meraklıların ilgisini çekeceğinden sonuçların akademinin ötesine uzandığı söylenebilir.
Jomsborg’un keşfi her ne kadar cezbedici ve heyecan verici olsa da Dr. Filipowiak titiz bilimsel araştırmaya olan bağlılığında temkinli ve kararlı olmaya devam ediyor. İlk bulgularını tam olarak doğrulamak için daha fazla araştırmaya ve kapsamlı analize ihtiyaç olduğunu kabul ediyor. Akademik camia, bu keşfin kapsamlı sonuçlarını merakla bekliyor.
Jomsborg nerede?
Jomsborg’un tarihi kayıtlara ve destanlara göre, 10. ve 11. yüzyıllarda stratejik açıdan önemli bir kale ve ticaret merkezi olduğu söyleniyor. Bununla birlikte, Jomsborg’un kesin konumu ve varlığı, araştırmacılar arasında tartışma ve spekülasyon konusu olmaya devam ediyor.
Jomsborg’u çevreleyen efsaneler ve destanlar, kaleyi kurduğuna inanılan Palnatoke adlı efsanevi bir savaşçıdan bahseder. Palnatoke, seçkin ve gizli bir paralı asker ve denizci grubu olan Jomsvikinglerin lideri olarak biliniyordu. Jomsvikinglerin, cesareti, sadakati ve onura sıkı sıkıya bağlılığı vurgulayan, “Jomsborg Yasası” olarak da bilinen, benzersiz bir davranış kurallarına göre yaşadıkları söyleniyordu.
Jomsborg’un fiziksel kalıntıları kesin olarak tanımlanmamış olsa da, günümüz Polonya’sının Wolin Adası’ndaki arkeolojik araştırmalar, önemli bir Viking varlığının izlerini ortaya çıkarmıştır. Kazılarda, büyük ahşap yapı kalıntıları, savunma surları ve silahlar, mücevherler ve günlük nesneler dahil olmak üzere çok sayıda eser bulunmuştur. Bu bulgular, civarda müstahkem bir yerleşim yerinde yaşamış olabilecek insanların maddi kültürü ve sosyal dinamikleri hakkında önemli bilgiler barındırma potansiyeline sahip.
Jomsborg’un en ilgi çekici yönlerinden biri, hükümdarlığı sırasında kaleyi güçlendirmesiyle tanınan ünlü Viking savaşçısı Harald Blåtand (Mavi Diş) ile olan ilişkisidir. Çeşitli Viking kabilelerini Danimarka tacı altında birleştirmesiyle tanınan Harald Blåtand’ın, Jomsborg’u bölgedeki askeri seferleri için stratejik bir üs olarak kullandığına inanılıyor. Kale, muhtemelen Danimarka’nın gücünü yansıtmada ve Baltık Denizi boyunca uzanan ticaret yollarının kontrolünde çok önemli bir rol oynuyordu.
Danimarka’da Yaklaşık 1000 Yıllık Olduğu Düşünülen Bir Viking Salonu Bulundu
Jomsvikingler, eğer gerçekten varsalar, olağanüstü denizcilik becerileri ve askeri hünerleriyle tanınmışlardır. Cesur maceraları ve korkusuz savaşlarının hikayeleri, “Jómsvíkinga sagası” ve “Knytlinga sagası” gibi anlatılarda ölümsüzleştirilmiştir. Bu anlatılar, Norveç kralı Olaf Tryggvason’a karşı yapılan savaşlar da dahil olmak üzere Jomsvikinglerin rakip Viking ordularıyla destansı karşılaşmalarını ele alır.2
Jomsborg’un önemi, uluslararası ticaretle ilişkili arkeolojik eserlerin keşfedilmesiyle daha da artmıştır. Bölgede yürütülen kazılarda Bizans sikkeleri ve Arap gümüşleri de dahil olmak üzere uzak diyarlardan getirilmiş bir çok materyal ortaya çıkarılmıştır. Bu, Jomsborg’un, eğer varsa, deniz ticareti için hayati bir merkez olarak hizmet etmiş olabileceğini gösteriyor.
Jomsborg’un düşüşünün, eğer gerçekten var olduysa, bir dizi faktörden dolayı 11. yüzyılın sonlarında meydana geldiğine inanılıyor. Bazı tarihî kaynaklar, Danimarka kralı Svend Estridsen’in kaleye başarılı bir saldırı başlattığını öne sürüyor. Ek olarak, Baltık bölgesinin değişen politik manzarası ve merkezi devletlerin yükselişi de Jomsborg’un düşüşünde rol oynamış olabilir.
- “A Centuries-Old Mystery – Did This Elusive Viking City Exist?“, The New York Times, Retrieved June 8, 2023[↩]
- “The Saga of the Jomsvikings (The Northern Medieval World)”, Þórdís Edda JÓHANNESDÓTTIR & Alison FINLAY (Translators), Medieval Institute Publications, ISBN: 978-1580443111[↩]