Arkeologlar, Antiquity’de yayınladıkları bir makalede, Akdeniz Afrika’sının Geç Tarihöncesi dönemine dair bulguları ele aldılar.1
Kach Kouch arkeolojik alanında yürütülen kazılara dayanan çalışma, bölgedeki mimari pratiklerin gelişimi, tarımsal üretim sistemleri ve maddi kültür unsurlarına dair analizler içeriyor. Elde edilen veriler, prehistorik toplumların yaşam alanlarını nasıl düzenledikleri ve ekonomik sistemlerini nasıl işlettikleri konusunda önemli ipuçları veriyor.
Çalışmada da vurgulandığı üzere, Kach Kouch’taki yapılar, gelişmiş mühendislik çözümleri içeren kompleks bir yerleşim düzenine işaret ediyor. Strüktürel analizler, taş temelli duvar sistemlerinin bilinçli bir planlama çerçevesinde inşa edildiğini gösteriyor. Özellikle konutların modüler yapıya sahip olması, bölgedeki toplumların mekânsal organizasyona verdiği önemi ortaya koyuyor. İnşa edilen yapıların yalnızca barınma amaçlı olmadığı, aynı zamanda sosyo-ekonomik aktivitelerin merkezleri olarak da kullanıldığı düşünülüyor.
Kazılar sırasında elde edilen tahıl depolama çukurları, öğütme taşları ve çeşitli tarımsal işleme aletleri, bölgede sürdürülen tarımsal üretimin sistematik ve organize bir biçimde yürütüldüğünün kanıtı gibi. Bulgulara göre, yerleşim yerlerinde arpa, buğday ve baklagiller gibi tarımsal ürünlerin işlenmiş ve depolanmış.
Bu sonuçlar, tarımsal üretim ile hayvancılığın birbirine entegre olduğunu ve toplumun ekonomik yapısının bu iki sektör etrafında şekillendiğini gösteriyor. Hayvancılığın yalnızca besin üretimi açısından değil, aynı zamanda yün ve deri gibi yan ürünlerin işlenmesinde de büyük bir rol oynadığı düşünülüyor. Bu süreçlerin birbirini tamamlayan özellikte olması, toplumun tarımsal ve hayvansal kaynaklardan maksimum verim almasına olanak tanıyor.
Maddi kültüre ilişkin bulgular arasında seramik kaplar, taş aletler, kemik işçiliği örnekleri ve çeşitli süs eşyaları yer almakta. Çalışmada da belirtildiği üzere, seramikler işlevsellik açısından farklı kategorilere ayrılmakta olup, pişirme kaplarının yoğunluğu yerleşimde gıda işleme süreçlerinin önemli bir rol oynadığına işaret ediyor. Taş aletler üzerine yapılan tipolojik analizler, yontma tekniklerinin ve kullanım izlerinin, avcılık ve tarım pratiklerine uyum sağladığını gösteriyor.
Araştırmacılar, Kach Kouch’un yalnızca lokal bir yerleşim alanı değil, aynı zamanda geniş ölçekli bir ticaret ağına entegre olduğunu düşüyorlar. Bulunan obsidyen, deniz kabukları ve diğer egzotik hammaddeler, uzak bölgelerle gerçekleştirilen alışverişin göstergesi olarak yorumlanıyor. Petrolojik ve mineralojik analizler, bölgedeki hammadde kaynaklarının kullanımının ötesinde, dış ticaretten gelen materyallerin de dolaşımda olduğunu ortaya koyuyor.
- Benattia, H., Bokbot, Y., Onrubia-Pintado, J., Benerradi, M., Bougariane, B., Bouhamidi, B., … Broodbank, C. (2025). Rethinking late prehistoric Mediterranean Africa: architecture, farming and materiality at Kach Kouch, Morocco. Antiquity, 1–21. doi:10.15184/aqy.2025.10[↩]
