Arkeologlar Ordu’nun Fatsa ilçesinde gerçekleştirdikleri kilise kazısında yaklaşık 1500 yıllık bir Bizans mozaiği ile karşılaştılar.
Keşfe yönelik duyuru, 11 Ağustos 2024 tarihinde Türkiye Cumhuriyeti Kültür ve Turizm Bakanı Mehmet Nuri Ersoy tarafından yapıldı. Bakan Ersoy, keşfedilen Bizans mozaiğinin, Ordu’da bulunan ilk in-situ taban mozaiği olduğunu belirtti.1
Söz konusu bölgede ilk araştırmalar, 2021’de yol yapım çalışmaları sırasında sekiz adet mezarın keşfedilmesiyle başlamıştı. Mezarların keşfinden kısa süre sonra gerçekleştirilen arkeolojik kazılar, bölgede bir Bizans kilisesinin varlığını ortaya koydu.2
Ordu Üniversitesi’nde öğretim üyesi olan ve erken Bizans mimarisi üzerine pek çok akademik çalışmaya imza atan sanat tarihçisi Seçkin Evcim, kilisenin MS 5. ya da 6. yüzyıla ait olduğunu, ancak ilerleyen dönemlerde de çeşitli eklemelerle yeniden kullanıldığını söyledi. Aynı zamanda kazı başkanı olan Evcim, tarihi kayıtların daha detaylı incelenmesiyle kilisenin Aziz Konstantin’e ve onun annesi Azize Helena’ya adanmış olduğunu tespit ettiklerini belirtti.
MS 306’da tahta çıkan Aziz Konstantin, Hristiyanlığı kabul eden ilk Roma imparatoruydu. Hristiyanlığın imparatorluk genelinde yaygınlaşmasında önemli rol oynamıştı. Özellikle 313 yılında ilan edilen Milano Fermanı bu konuda bir dönüm noktası olmuştu. Bu nedenle hem Roma İmparatorluğu’nda hem de ilerleyen dönemlerde Bizans İmparatorluğu’nda birçok kilise Aziz Konstantin’e adanmıştı.
Bitkisel ve Geometrik Motifler Belirgin
Mozaik, üslup açısından MS 5. ve 6. yüzyılın karakteristik özelliklerini yansıtıyor. O dönemde sanat eserlerinde sıklıkla görülen bitkisel ve geometrik motifler, bu mozaikte de belirgin bir şekilde görülüyor. Ek olarak mozaikte hayvan figürleriyle dört adet savaş baltası da yer almaktadır.
Doğu Karadeniz’de Roma ve Bizans Egemenliği
Neron’un MS 62’de Pontus Krallığı’nı ilhak etmesiyle Roma İmparatorluğu, Doğu Karadeniz kıyılarına doğru genişledi. Askeri ve ticari açıdan stratejik bir bölge olan Doğu Karadeniz, Roma döneminde yeni yollarla ve kalelerle koruma altına alındı.
Roma’nın ikiye bölünmesinden sonra Doğu Karadeniz, Bizans sınırlarında kaldı. Bizans egemenliği sırasında Ordu ve çevresi, ticari ve askeri öneminin ötesinde aynı zamanda dini bir merkez haline geldi. Bölgede Hristiyan vatandaşlar ve hacılar için pek çok kilise ve manastır inşa edildi.
- X.com. (2024, August 11). X (Formerly Twitter). Retrieved August 12, 2024, from https://x.com/MehmetNuriErsoy/status/1822550894019256635[↩]
- Ramirez, D. (2023, October 5). The Byzantine monastery church dedicated to Saint Constantine and Helena found. Anatolian Archaeology.[↩]