İskandinav Yaşam Ağacı Yggdrasil Ve Dokuz Diyar

İskandinav Yaşam Ağacı Yggdrasil Ve Dokuz Diyar

Nors kozmolojisinde yaşamsal bir rol oynayan Yggdrasil, dokuz mitolojik diyarı birbirine bağlayan kutsal bir ağacın adıdır. Kozmik sistemin merkezinde yer aldığına inanılır. Erken dönem Nors edebiyatındaki bazı kaynaklara göre Yggdrasil devasa bir dişbudak ağacıdır. Köklerinin altında Nornlar tarafından korunan kuyular bulunmaktadır.1

Yaşam Ağacı Sembolizmi ve Dokuz Diyar

Yaşam ağacı, Avrasya mitolojileri ve Altay Şamanizmi başta olmak pek çok uygarlıkta görülen evrensel bir motiftir.

Literatürde yaşam ağacı, dünya ağacı, kozmik ağaç gibi pek çok farklı terim yer alsa da din tarihçisi Profesör Mircea Eliade, gök ile yer arasında iletişimi sağlayan sembollerin hepsinin kozmik ağacın birer varyantları olduğunu savunmuştur.2

Günümüzdeki Etkileriyle Türk Topluluklarda Yaşam Ağacı

Yaşam ağacı hem Altay Şamanizminde hem de Türk mitolojisinde yer ile kutsal gök arasında iletişimi sağlayan bir araçtır. İskandinav mitolojisinde ise daha kozmik bir ölçekte ele alınmış ve dokuz farklı âlemi birbirine bağlayan bir ağ gibi lanse edilmiştir. Bu âlemler Muspelheim, Niflheim, Hel, Jotunheim, Vanaheim, Niðavellir, Álfheim, Midgard ve Åsgard’dır.

Muspelheim

Múspell ya da Múspellheimr olarak da bilinir. Etimolojik kökeni belirsizdir ancak kısaca “ateş dünyası” olarak tanımlanır. Dokuz diyar içinde en sıcak olanıdır. Bu nedenle sis diyarı Niflheim’in tam zıttı sayılabilir. Bir jötunn olan Surtr tarafından korunmaktadır.

Muspelheim’in, ilksel boşluk olan Ginnungagap’ın güneyinde yer aldığı düşünülür. Kuzeyde ise soğuk ve sisli dünya Niflheim yer alır. Muspelheim’deki alevler ve Niflheim’deki buzlar, Ginnungagap’ta bir araya gelerek yaratılışa giden yolu açmıştır.

Niflheim

Niflheim, Eski Nors dilinde “sis dünyası” anlamına gelir. Niflheimr olarak da bilinir. Dokuz diyar içinde en soğuk ve en karanlık olanıdır. Bu nedenle ateş diyarı Muspelheim’in tam zıttı sayılabilir. Muspelheim’den sonra yaratılan ilk diyardır.

Niflheim, Yggdrasil’in köklerinden birinin altında yer alır. İzlandalı tarihçi Snorri Sturluson’a (1179 – 1241) göre devlerin atası olan Ymir, Niflheim’den gelen buzlar ve Muspelheim’dan gelen alevler buluştuğunda oluşmuştur.

Hel

Helheim olarak da bilinir. Kısaca ölüler diyarı olarak tanımlanır. İngilizcede cehennem anlamındaki “hell” ile aynı kökten gelir. Ancak günümüzdeki cehennem kavramından farklıdır.

Pek çok araştırmacıya göre Hel, günahkârların cezalandırıldığı bir diyardan çok, ölülerin ruhlarının yaşamaya devam ettiği bir dünya olarak yorumlanmalıdır.

Erken dönem Nors edebiyatındaki kaynaklardan Hel’in yer altında bir yerde olduğu ve bazı yaşayanların da çeşitli yollarla Hel’e girip çıkabildiği anlaşılmaktadır.

Jotunheim

Jötunheimr olarak da bilinir. Kısaca devler diyarı olarak tanımlanabilir. Nors edebiyatında devlerin yaşadığı yerler genellikle derin ormanlar ve dağlar gibi gözden uzak yerlerdir. Bu da Jotunheim’ın Vikingler arasındaki nasıl betimlendiğine yönelik ipuçları barındırmaktadır.

Norveç’te dağlık bir bölge olan ve İskandinav Dağları’nın bir parçası sayılan Jotunheimen, adını Jotunheim’den almıştır.

Avusturyalı araştırmacı ve filolog Rudolf Simek’e göre Jotunheim ilk kaynaklarda doğuda yer alırken sonraki kaynaklarda kuzeye kaymıştır.3

Vanaheim

Vanaheimr olarak da bilinir. Vanir denilen tanrılar grubunun yaşadığı diyardır. Njörðr, Freyr ve Freyja Vanir tanrılarındandır.

Lokasenna şiirinden anlaşıldığı kadarıyla Vanaheim, Åsgard’ın batısında yer almaktadır.

Niðavellir

Myrkheim olarak da bilinir. Kısaca cüceler diyarı olarak tanımlanabilir. İskandinav mitolojisinde genellikle metal işçiliğiyle ilişkilendirilen cüceler Niðavellir/Myrkheim’de yaşarlar.

Völuspá şiirinden anlaşıldığı kadarıyla karanlık bir bölgedir. Nitekim “myrkr” Eski Nors dilinde karanlık anlamına gelmektedir.

Álfheim

Álfheimr olarak da bilinir. Eski Nors dilinde “elflerin dünyası” anlamına gelmektedir. İskandinav mitolojisindeki ışık elfleri (ljósálfar) Álfheim’de yaşarlar.

Grímnismál şiirine göre Álfheim’in yöneticisi, Vanir tanrılarından Freyr’dir.

Midgard

Miðgarðr veya Midgård olarak da bilinir. Dünya’nın diğer adı olarak tanımlanabilir. İskandinav mitolojisinde insanların yaşadığı diyardır.

Tanrılar Dünya’yı, devlerin atası sayılan Ymir’i öldürdükten sonra onun bedeninden inşa etmişlerdir. Ymir’in eti toprağı, kanı okyanusları oluşturmuştur. Kaşları ise insanları devlerden korumak için çit olarak kullanılmıştır.

Ragnarök sırasında Midgard üzerindeki neredeyse her şey yok edilecek, ancak saklanan Líf ve Lífþrasir sayesinde insanlık yaşamayı sürdürecek.

Åsgard

Ásgarðr olarak da bilinir. Æsir adı verilen tanrılar grubunun diyarıdır. Odin, Thor ve Heimdall burada yaşar.

Åsgard’ı Midgard’a bağlayan, Bifröst adı verilen gökkuşağı şeklindeki bir köprüdür. Bu köprü Ragnarök sırasında yıkılacaktır.

Vafþrúðnismál şiirine göre devler diyarı Jotunheim ile Åsgard’ı birbirinden Ífingr adlı bir ırmak ayırmaktadır. Buz tutmadığı için ırmağın çok hızlı aktığı ve bu sayede devlerin Åsgard’a geçemediği yorumu yapılmaktadır.



  1. Yggdrasil and the Norns – or Axis Mundi and Time“, Renata Maria RUSU, Studia Universitatis Babes-Bolyai – Philologia, 53/2008, p. 85-97[]
  2. Le Chamanisme” Mircea ELIADE, Éditions Payot, ISBN: 9755332588[]
  3. “Dictionary of Northern Mythology”, Rudolf SIMEK, ‎BOYE6 Revised Edition, ISBN: ‎978-0859915137[]
Subscribe
Notify of
guest
1 Comment
Newest
Oldest Most Voted
Inline Feedbacks
View all comments