Günlük yaşamda sıklıkla kullandığımız sözcüklerin Türkçe karşılıkları üzerine küçük bir test. İlk 12 soruda eş ve yakın anlamlı sözcüklerin Türkçe kökenli karşılıkları sorulmuştur. 13. ve 14. soruda dört kişi adından Türkçe kökenli olmayanı bulmanız istenmiştir. Son soruda ise istatistiksel bir bilgi yer almaktadır.
En Çok Kullanılan Adlar Üzerine İnceleme
Lütfen bu yazıyı testi çözdükten sonra okuyunuz. Türkiye’de en çok kullanılan adların kökenlerine geçmeden önce Türkçe’nin yabancı sözcüklerle dolu geçmişine kısa bir göz atmak gerek.
Öz Türkçe’nin Değişimi
VIII. yüzyılın son yarısından itibaren Müslüman olmaya başlayan Türk topluluklar yoğun bir şekilde Arap kültürü etkisinde kalmıştır. Bu etkileşim, günlük yaşamın her alanında etkisini göstermiştir. Binlerce yıllık Türk kültürü yavaş yavaş değişmeye, Fars ve Arap etkisi altında kalmaya başlamıştır. Bu değişim kimi Türk topluluklarda daha hızlı, kimi Türk topluluklarda ise daha yavaş etkisini göstermiştir. Değişimin en somut örneklerinden biri de bilim dili ve edebiyat alanında gözlenmiştir.
İlk Müslüman Türkler arasında edebiyatta Farsça’nın, bilimde ise Arapça’nın egemen olması, bu dillerden Türkçe’ye pek çok sözcüğün geçmesine neden olmuştur. Zamanla bu sözcüklerin günlük yaşamda kullanılan Türkçe üzerinde de etkileri görülmüştür.
Türkçe üzerindeki Arapça ve Farsça baskısı Osmanlı döneminde doruk noktasına ulaşmıştır. Ancak 19. yüzyılda Tanzimat Dönemi’yle birlikte Osmanlı aydınları arasında “dilde sadeleşme” düşünceleri yaygınlaşmıştır. 20. yüzyıl başlarından itibaren ise Latin alfabesinin kullanılması yönünde birtakım sesler yükselmiştir ama yol alınamamıştır. Bu konuda esas devrimler Mustafa Kemal Atatürk sayesinde Cumhuriyet Dönemi’nde gerçekleşmiştir.
1923’te cumhuriyet yönetimine geçilmesiyle birlikte devrimler hız kazanmıştır. 1000 yıldan uzun bir süredir etkisi gösteren Arap ve Fars kültürü, etkisini her alanda yitirmeye başlamıştır. 1928 yılında ise Arap harflerinin kullanımı son bulmuş ve Latin alfabesine geçilmiştir. Bu devrimin en önemli nedeni Arap alfabesinin kullanımının zor olması ve Türkçe’nin yapısına uymaması idi.
Türkiye Cumhuriyeti’nde Latin alfabesine geçilmesi etkisini kısa sürede göstermiştir. %10’un altında olan okuma-yazma oranı hızla yükselmeye başlamıştır. 1931’de Türk Tarih Kurumunun, 1932’de ise Türk Dil Kurumunun kurulması Türkçe’nin ve Türk kültürünün öze dönüş çabalarında oldukça etkili olmuştur.
Günümüz Türkiye’sine geldiğimizde günlük konuşma dilinde Arapça ve Farsça etkisinin oldukça azaldığını söyleyebiliriz. Ancak hukuk ve siyaset gibi bazı alanlarda ve dini terimlerde Arapça ve Farsça kökenli sözcüklerin etkisi sürmektedir. Ve bir de kişi adlarında…
Türkiye’de En Çok Kullanılan Adlar
Nüfus Ve Vatandaşlık İşleri Genel Müdürlüğünün verilerine göre Türkiye’de en çok kullanılan 80 adın yarısından çoğu Arapça kökenlidir. (En çok kullanılan 40 kadın ve 40 erkek adı baz alınmıştır.) İstatistiksel olarak bu sırayı Türkçe, Farsça ve İbranice adlar izler. Arapça, Farsça ve İbranice adların toplamı ise %80’i bulmaktadır. Yani sokakta karşılaşacağınız her 5 kişiden 4’ü yüksek olasılıkla Arapça, Farsça ya da İbranice ad taşıyacaktır.
İstatistiklere göre 2020’de doğanlar arasında erkeklere en çok konan ad Yusuf ve Miraç, kızlara ise Zeynep ve Elif oldu. Bunlar arasından Yusuf İbranice, diğerleri ise Arapça kökenli.
2020 verilerine ek olarak önceki yıllar da düşünüldüğünde en çok kullanılan özbeöz Türkçe adlar şunlardır:
- Kadınlarda Özlem, Sevim, Dilek, Sevgi, Aysel, Çağla, Gökçe, Öykü, Yeliz…
- Erkeklerde Emre, Yaşar, Orhan, Gökhan, Uğur, Yılmaz, Kaan, Koray, Teoman…
Kendi adınızın kökenini öğrenmek istiyorsanız TDK’nin web sitesini kullanabilirsiniz. Adınızı aratabilmek için önce arama bölümünün sağında yer alan ok işaretine tıklayın. Ardından Kişi Adları Sözlüğü’nü seçin ve aramanızı yapın.
