Byty mitologiczne, wchodzące w skład ludowej kultury Anatolii, są nieodzownym elementem zarówno baśni, jak i literatury ludowej. Folklor anatolijski jest bardzo barwny, gdyż jego korzenie sięgają kultur starotureckich, kaukaskich, greckich i perskich. Z tego powodu w anatolijskich opowieściach i literaturze ludowej występuje wiele nadprzyrodzonych bytów. Na tej liście zebraliśmy najstraszniejsze:
Karakoncolos: Zimowe Stworzenie
Uważa się, że jest stworzeniem, które pojawia się zimą. Jego pochodzenie opiera się na Kallikantzaros w greckiej kulturze ludowej.1
Znany jest również jako Koncolos i Congolos w środkowej Anatolii. Wzywa ludzi i sprawia, że zamarzają na śmierć. Według różnych legend uważa się, że pochodził z morza lub lasu.2
Karakoncolos jest zwykle przedstawiany pokryty włosami. Podobnie w mitach greckich przedstawiany jest na czarno i pokryty włosami.3 Pod tym względem jest podobny do Germakoçi w mitach Laz.
Karakoncolos jest przedstawiany w niektórych regionach w bardziej idiotyczny i mniej szkodliwy sposób. W niektórych wioskach we wschodnim regionie Morza Czarnego ludzie umieszczali kujmak* przed zewnętrznymi bramami, aby chronić swoje domostwa przed złem. Karakoncolos, który jadł kuymak, nie zaszkodziłby temu domowi. W Tokat, Yozgat i Çorum również gotowano buraki.
Kuymak: Lokalne danie przyrządzane z mąki kukurydzianej, sera i masła. Jest również znany jako muhlama.
Fakt, że młodzi ludzie przebrani za Karakoncolos bawili się podczas Nocy Kalandar, obchodzonej 14 stycznia w niektórych regionach wschodniego regionu Morza Czarnego, pokazuje, że legendy o Karakoncolos przetrwały do dziś.
Zobacz też: Jedenaście Najstraszniejszych Stworzeń w Mitach Tureckich i Ałtajskich
Istota o imieniu Arçura w mitach tureckich jest również przedstawiana jako czarna i pokryta włosami jak Karakoncolos. Ale w przeciwieństwie do Karakoncolos, Arçura mieszka na stałe w lesie i czasami jest przedstawiana jako kobieta.4
Germakoçi: Człowiek Gór
W kulturze ludowej Laz Germakoçi to imię stworzenia, które, jak się uważa, żyje w górach. Jego owłosione i zbudowane ciało przypomina neandertalczyków. Pod tym względem porównywany jest do Arçury w mitologii tureckiej.
Germakoçi oznacza „człowiek gór” w języku Laz. W Gruzji znany jest jako Oçokoçi (ოჩოკოჩი). W niektórych bajkach mówi się, że jest kanibalem. Jego żona jest przywódczynią czarownic.
Jedynym sposobem na ochronę przed Germakoçi jest rozpalenie ognia. Gdy długie włosy na jego ciele zapalą się, gdy podejdzie do ognia, Germakoçi pobiegnie w kierunku Morza Czarnego, nawet nie oglądając się za siebie.5
Niektórzy badacze twierdzą, że włochate stworzenia, takie jak Germakoçi, Karakoncolos, Arçura i Oçokoçi, wyewoluowały z neandertalskiego strachu zakorzenionego w społecznej podświadomości ludzkości.
Çay Ninesi
Çay Ninesi jest przedstawiana jako stara kobieta mieszkająca w strumieniach. Chociaż można ją znaleźć głównie w pomnikach w Azerbejdżanie, znana jest również w Anatolii.6
Jeśli Çay Ninesi się zdenerwuje, spowoduje to, że ludzie idący nad strumieniem lub przechodzący przez most będą mieli zawroty głowy i wpadną do wody. Dlatego dba się, aby nie zanieczyścić rzek.
Hınkır Mınkır
Znany również jako Hınkur Mınkur. To stworzenie w wierzeniach ludowych jest przedstawiane w ludzkiej postaci. Mówi się jednak, że nosi jej dziecko w torbie w brzuchu jak kangur.
Hınkır Mınkır zabija ludzi przez duszenie. Najbardziej boi się z jakiegoś powodu kogoś, kto na niego sika.7
Hırtık: Istota, Która Żyje w Strumieniach
Jest to istota wspomniana w anatolijskich opowieściach ludowych. W niektórych regionach jest również wymawiany jako „Hırtik”.
Niestety niewiele wiadomo o Hırtıku. Uważa się, że żyje w strumieniach i boi się ognia.8
Kamos: Przyczyna Koszmarów
Jest to istota występująca w wierzeniach ludowych w okolicach Elazığ. Kamos powoduje koszmary dla samotnych śpiących. Mówi się, że może opętać śpiącego i doprowadzić go do szaleństwa.
Uważa się, że Kamos, istota związana z paraliżem sennym, może przybrać postać czarnego kota.9
Davara, Enkebir, Hıbilik, Kepoz i Karavura to inne jednostki w folklorze Anatolii związane z paraliżem sennym.
Mekir
Jest to istota, w którą wierzą ludzie żyjący na północy Wschodniej Anatolii i wokół Tokat. W niektórych regionach jest synonimem dżinów.
Mekir to istota, która pojawia się po zmroku i znika wraz z pierwszym światłem dnia. Jest często przedstawiany jako ciemny cień. Niektórzy uważają, że Mekir może przebierać się za zwierzęta, takie jak koty i psy. Zamieszkuje ciemne i odosobnione miejsca, takie jak stare łaźnie, cmentarze, opuszczone ziemie.
Oğrak, uważany za Ağrı, jest pod wieloma względami porównywany do Mekira.
- „Türk Mitolojisi (Oğuzların-Anadolu, Azerbaycan ve Türkmenistan Türklerinin Mitolojisi)”, Pertev Naili BORATAV, ISBN: 9789944795418[↩]
- „Türklerde Tabiat Üstü Varlıklar Ve Bunlarla İlgili Kabuller, İnanmalar, Uygulamalar”, Ayşe DUVARCI, Başkent Üniversitesi, 2005[↩]
- „Christmas In Ritual And Tradition, Christian And Pagan”, Clement A. MILES, ISBN: 9781434473769[↩]
- „Türk Mifoloji Sözlüyü”, Celal BEYDİLİ, Azerbaycan Milli Elmler Akademiyası, 5806615537[↩]
- „Black Sea: The Birthplace of Civilisation and Barbarism”, Neal ASCHERSON, Vintage Publishing, 9781784700911[↩]
- „Türk Mifoloji Sözlüyü”, Celal BEYDİLİ, Azerbaycan Milli Elmler Akademiyası, 5806615537[↩]
- „Türk Halk Kültüründe Memoratlar Ve Halk İnançları”, Özkul ÇOBANOĞLU, ISBN: 9789753384766[↩]
- „Türk Söylence Sözlüğü„, Deniz KARAKURT[↩]
- Doğu Anadolu’da Eski Türk İnançlarının İzleri, Yaşar KALAFAT, 9789756360378[↩]