Bilim insanları, Fransa’nın güneyindeki bir şarap üreticisinin bağında eski bir göktaşı krateri keşfetti.
Gezegenimiz, oluştuğu ilk andan bu yana belirli uzay kayaları ve göktaşları tarafından bombardımana tutuluyor. Bu taşların bir kısmı henüz atmosferdeyken yok olurken, bir kısmı da yüzeye ulaşarak yeryüzü şekillerini değiştirebilmektedir. Örneğin bazı körfezler bu yolla oluşmuştur. Hatta Kretase-Paleojen Yok Oluşu göz önüne alındığında, bazı göktaşlarının biyolojik evrim üzerinde bile etkili olduğu söylenebilir.
NASA’ya göre, her yıl yaklaşık bir kez araba büyüklüğünde bir göktaşı Dünya atmosferine giriyor, ancak 25 metreden küçük göktaşlarının çoğu Dünya yüzeyine ulaşmadan önce yanarak yok oluyor.1
Dolayısıyla Dünya yüzeyine ulaşmak isteyen bir göktaşının 25 metreden büyük olması gerektiği söylenebilir.
Fotoğraf: Frank Brenker, Johann Wolfgang Goethe Üniversitesi (Johann Wolfgang Goethe-Universität Frankfurt am Main)
Güneş Sistemi’nde başıboş bir şekilde hareket eden büyük bir uzay kayası, Dünya’nın yerçekimine yakalanırsa ya da yörüngesi Dünya’nınkiyle çakışırsa, atmosfere girer girmez sürtünme etkisiyle yanmaya başlayacaktır. Ancak ondan geriye, yeryüzünde hasar oluşturmaya yetecek kadar bir şeyler muhtemelen kalacaktır. İşte şu an Fransa’nın güneyindeki bir şarap üreticisine ait olan bağda yüzyıllar önce olan şey tam olarak buydu.
Occitania bölgesinin Hérault departmanında yer alan şarap üreticisi, aslında yıllardır “başka bir boyuttan şaraplar” mottosunu şakayla karışık, esprili bir şekilde kullanıyor. Çünkü 1950’lerde birkaç bilim insanı bölgedeki yuvarlak çöküntünün bir göktaşı krateri olduğunu öne sürmüştü. Ancak bu hipotez genel olarak reddedilmişti ve uzun yıllardır üstüne gidilmemişti. Ta ki Frank Brenker’in dikkatini çekene kadar…
Kısa bir süre önce, kozmokimya ve nanojeoloji profesörü olan Frank Brenker, jeofizik profesörü Andreas Junge ile birlikte krateri incelemek için Béziers’e gitti. Söz konusu kraterin tam konumu aşağıdadır:
İlk olarak, yaklaşık 200 metre genişliğindeki kraterde Dünya’nın manyetik alanının normalden daha zayıf olduğu belirlendi. Ayrıca bölgede ilk bakışta fark edilmesi zor olan çok sayıda küçük demir oksit kürecikleri ve mikro elmaslar bulundu. Bu elmasların çarpma sırasında yüksek basınçla oluştuğu düşünülüyor. Bazı göktaşı türlerinde, çarpışmanın ürettiği yüksek basınçlı şok dalgaları mikro boyutta elmaslar oluşturabilir.2
Ayrıca kraterden toplanan ve laboratuvarlarda incelenen birçok kaya örneğinde şok damarı olabilecek koyu renkli katmanlar saptandı.
Araştırmaya göre tüm bunlar, kraterin çarpma sonucu oluştuğunu doğruluyor.
Astronomi ve Uzay Meraklıları Buraya! Şaşırtıcı Gerçeklerle Dolu 15 Soruluk Test
Çarpma Kraterleri
Yeryüzüne düşen göktaşlarının neden olduğu kraterler, eğer aşırı büyük değillerse, erozyon gibi jeomorfolojik süreçler nedeniyle zamanla görünmez hale gelebilir.
New Brunswick Üniversitesi, Gezegen ve Uzay Bilimleri Merkezi direktörü John Spray tarafından yönetilen Earth Impact Database’e göre, şu anda Dünya’da 190 onaylanmış çarpma krateri var.3
Hérault departmanına en yakın çarpma kraterleri, Fransa’daki Rochechouart krateri ile Almanya’daki Steinheim ve Nördlinger Ries kraterleridir.
Earth Impact Database’e göre 25 Şubat 2023 itibarıyla ABD’de 30, Avrupa’da 42, Rusya’da 19, Kazakistan’da 4, Ukrayna’da 7 onaylanmış çarpma krateri bulunmaktadır. Türkiye, Azerbaycan, Türkmenistan, Özbekistan, Kırgızistan, İran, Irak, Suriye, Gürcistan, Ermenistan, Bulgaristan ve Yunanistan’da ise onaylanmış çarpma kraterleri bulunmamaktadır.
Dış Bağlantılar
- Earth Impact Database (Dünya Haritası)
- “Asteroid Fast Facts“, National Aeronautics and Space Administration, nasa.gov, Mar 31, 2014, Last Updated: Aug 7, 2017[↩]
- “Impact shock origin of diamonds in ureilite meteorites“, September 28, 2020, Vol: 117, No: 41, 205310-25318[↩]
- “About the Earth Impact Database“, Earth Impact Database, Planetary and Space Science Centre, UNB[↩]