Mythologische entiteiten, die deel uitmaken van de Anatolische volkscultuur, zijn onmisbare elementen van zowel sprookjes als volksliteratuur. Anatolische folklore is erg kleurrijk omdat de wortels teruggaan naar de oude Turkse, Kaukasische, Griekse en Perzische culturen. Om deze reden zijn er veel bovennatuurlijke entiteiten in Anatolische verhalen en volksliteratuur. In deze lijst hebben we de engste verzameld:
Karakoncolos: Een Winters Wezen
Hij is een wezen waarvan wordt aangenomen dat het in de winter verschijnt. Zijn oorsprong is gebaseerd op Kallikantzaros in de Griekse volkscultuur.1
Hij is ook bekend als Koncolos en Congolos in Centraal-Anatolië. Hij roept mensen en laat ze doodvriezen. Volgens verschillende legendes wordt aangenomen dat hij uit de zee of het bos kwam.2
Karakoncolos wordt meestal afgebeeld bedekt met haren. Evenzo wordt hij in Griekse mythen afgebeeld in het zwart en bedekt met haren.3 In dit opzicht is het vergelijkbaar met de Germakoçi in Laz-mythen.
Karakoncolos wordt in sommige regio’s op een meer idiote en minder schadelijke manier afgebeeld. In sommige dorpen in het oostelijke deel van de Zwarte Zee plaatsten mensen kuymak* voor de buitenpoorten om hun huishoudens tegen het kwaad te beschermen. Karakoncolos, die kuymak at, zou dat huis geen kwaad doen. In Tokat, Yozgat en Çorum kookte men vroeger ook rode biet.
Kuymak: Een lokaal gerecht gemaakt met maïsmeel, kaas en boter. Het is ook bekend als muhlama.
Het feit dat jonge mensen zich verkleedden als Karakoncolos en plezier hadden op de Kalandar-nacht, die op 14 januari werd gevierd in sommige regio’s van de oostelijke Zwarte Zee-regio, toont aan dat de legendes over Karakoncolos tot op de dag van vandaag bewaard zijn gebleven.
Zie ook: Elf Engste Wezens in Turkse en Altaïsche Mythen
De entiteit genaamd Arçura in Turkse mythen wordt ook afgebeeld als zwart en bedekt met haren zoals Karakoncolos. Maar in tegenstelling tot Karakoncolos leeft Arçura permanent in het bos en wordt hij soms als vrouw afgebeeld.4
Germakoçi: De Bergman
In de volkscultuur van Laz is Germakoçi de naam van een wezen waarvan wordt aangenomen dat het in de bergen leeft. Zijn harige en gebouwde lichaam lijkt op Neanderthalers. In dit opzicht wordt hij vergeleken met Arçura in de Turkse mythologie.
Germakoçi betekent “bergman” in de Laz-taal. In Georgië staat hij bekend als Oçokoçi (ოჩოკოჩი). In sommige sprookjes wordt gezegd dat hij een kannibaal is. Zijn vrouw is de leider van de heksen.
De enige manier om tegen Germakoçi te worden beschermd, is door vuur te maken. Omdat de lange haren op zijn lichaam vlam vatten wanneer hij het vuur nadert, zal Germakoçi naar de Zwarte Zee rennen zonder zelfs maar om te kijken.5
Sommige onderzoekers beweren dat harige wezens zoals de Germakoçi, Karakoncolos, Arçura en Oçokoçi zijn voortgekomen uit de angst van de Neanderthaler die ingebakken zit in het sociale onderbewustzijn van de mensheid.
Çay Ninesi
Çay Ninesi wordt afgebeeld als een oude vrouw die in rivieren leeft. Hoewel ze vooral in de memorates in Azerbeidzjan te vinden is, is ze ook bekend in Anatolië.6
Als de Çay Ninesi boos wordt, zullen mensen die langs de beek lopen of de brug oversteken zich duizelig voelen en in het water vallen. Daarom wordt ervoor gezorgd dat de rivieren niet vervuilen.
Hınkır Mınkır
Ook bekend als Hınkur Mınkur. Dit wezen in volksgeloof wordt afgebeeld in menselijke vorm. Er wordt echter gezegd dat het haar baby als een kangoeroe in een buidel in haar buik draagt.
De Hınkır Mınkır doodt mensen door te wurgen. Waar hij het meest bang voor is, is om de een of andere reden dat iemand erop plast.7
Hırtık: Een Wezen Dat in Stromen Leeft
Het is een wezen dat in Anatolische volksverhalen wordt genoemd. Het wordt in sommige regio’s ook uitgesproken als “Hırtik”.
Helaas is er niet veel bekend over Hırtık. Er wordt aangenomen dat het in stromen leeft en bang is voor vuur.8
Kamos: De Oorzaak van Nachtmerries
Het is een entiteit die wordt aangetroffen in volksgeloof in en rond Elazığ. Kamos veroorzaakt nachtmerries voor eenzame slapers. Er wordt gezegd dat het de slapende persoon kan bezitten en hem gek kan maken.
Er wordt aangenomen dat Kamos, een entiteit die wordt geassocieerd met slaapverlamming, de vorm kan aannemen van een zwarte kat.9
Davara, Enkebir, Hıbilik, Kepoz en Karavura zijn andere entiteiten in de Anatolische folklore die verband houden met slaapverlamming.
Mekir
Het is een entiteit die wordt geloofd door mensen die in het noorden van Oost-Anatolië en rond Tokat wonen. In sommige regio’s is het synoniem met djinn.
Mekir is een entiteit die in het donker verschijnt en verdwijnt bij het eerste daglicht. Het wordt vaak afgebeeld als een donkere schaduw. Sommigen geloven dat Mekir zichzelf kan vermommen als dieren zoals katten en honden. Het leeft op donkere en afgelegen plaatsen zoals oude baden, begraafplaatsen, verlaten landerijen.
Oğrak, geloofd rond Ağrı, wordt in veel opzichten vergeleken met Mekir.
- “Türk Mitolojisi (Oğuzların-Anadolu, Azerbaycan ve Türkmenistan Türklerinin Mitolojisi)”, Pertev Naili BORATAV, ISBN: 9789944795418[↩]
- “Türklerde Tabiat Üstü Varlıklar Ve Bunlarla İlgili Kabuller, İnanmalar, Uygulamalar”, Ayşe DUVARCI, Başkent Üniversitesi, 2005[↩]
- “Christmas In Ritual And Tradition, Christian And Pagan”, Clement A. MILES, ISBN: 9781434473769[↩]
- “Türk Mifoloji Sözlüyü”, Celal BEYDİLİ, Azerbaycan Milli Elmler Akademiyası, 5806615537[↩]
- “Black Sea: The Birthplace of Civilisation and Barbarism”, Neal ASCHERSON, Vintage Publishing, 9781784700911[↩]
- “Türk Mifoloji Sözlüyü”, Celal BEYDİLİ, Azerbaycan Milli Elmler Akademiyası, 5806615537[↩]
- “Türk Halk Kültüründe Memoratlar Ve Halk İnançları”, Özkul ÇOBANOĞLU, ISBN: 9789753384766[↩]
- “Türk Söylence Sözlüğü“, Deniz KARAKURT[↩]
- Doğu Anadolu’da Eski Türk İnançlarının İzleri, Yaşar KALAFAT, 9789756360378[↩]